Биһиги сахалар
Хомоҕой тыллаахпыт
Уус-уран, илбистээх,
Тыл күүһэ баайдаахпыт.
Ийэ тылгын харыстаан,
Улуу киһи буоларын.
Тыл күүһүн, алыбын
Толору тутун,
Чаҕыйбат күүстэннин,
Чэгиэн санааланнын.
Уруйданнын, Айхалланнын!
Муус устар 27 күнэ саха норуотун остуоруйатыгар ураты суолталаах, бэлиэ күн. Бу күн, Судаарыстыба ылыныллыбыта – бу буолар норуот сайдыытын мэктиэтэ. Бу күӊӊэ норуоттар култуурнай таhымнарын үрдэтэр барыла тэриллибитэ, социальнай уонна духовнай сайдыы сө5үмэр суолун ааhарбытыгар уонна норуот айар — тутар кыа5ын уhугуннаран байытан иhэрбитигэр кыах биэрбитэ.
Быйылгы сыл биһи нэһилиэкпитигэр өссө биир өрөгөй, бэлиэ, сүдү суолталаах күннээхпит! Биир дойдулаахпыт, үрдүк ааттаах убайбыт, бүтүн Саха Сирэ киэн туттар киһитэ, биир дойдулаахпыт, Саха АССР бастакы, төрүт сокуонун барылын оҥорооччута, сахалартан бастакы литературнай кириитик, бөдөҥ уопсастыбаннай-бэлитиичэскэй диэйэтэл, юрист, “Саха омук” уопсастыба бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ, ВЦИК чилиэнэ, ЯЦИК президиумун чилиэнэ Леонтьев Василий Никанорович төрөөбүтэ 130 сыла туолла.
1922 сыл муус устар 27 күнүгэр ылыллыбыт Саха автономията, оччотооҕу Саха уобалаһа өрөспөөбүлүкэ быһыытынан статустаммыта. Саха Автономнай Сэбиэскэй Социалистическай Өрөспүүбүлүкэтин (Саха АССР) төрүттээбит Саха чулуу дьоно Максим Кирович Аммосов, Платон Алексеевич Ойуунускай, Исидор Никифорович Барахов, Василий Васильевич Никифоров ‒ Күлүмнүүр, Василий Никанорович Леонтьев сыралаах үлэлэрин, күүстээх туруорсууларын түмүгэр Саха Автономията баар буолбута. Саха омук өйө ‒ санаата, тыла ‒ өһө, култуурата, судаарыстыбаннай тирэхтэрэ барыта, 1922 сыллаахха улахан хамсааһын быһыытынан үөскээбитэ.
Ити барыта бэйэни салайыныы өрүтэ «Степной Дума» баар буолбутун ситиспит Сэһэн Ардьакыаптан уонна биьиги биир дойдулаахпыт Иван Емельянович Мигалкинтан саҕаламмыт хамсааһын.
Ытык убайдарбытын өйдүү-саныы өрүү сөҕө махтайа сылдьыаҕыҥ диэн ыҥыран туран, сибэкки дьөрбөтүн ууруу церемониятын саҕалаатыбыт. Бастатан туран “Степной дууманы” төрүттээччи, биир дойдулаахпыт Иван Емельянович Мигалкин мөссүөнүгэр уурдубут.
Быйылгы 2025 сылга бүтүн Аан дойдуну Фашистартан босхолообут Улуу Кыайыы төгүрүк 80 сылын бэлиэтээри сылдьабыт. Бу Улуу Кыайыы уhансыытыгар биир сүдү кылааттаах биир дойдулаахпыт Пётр Васильевич Аммосов, Күннүк Уурастыырап, Алдан Райкомун 1 сэкэрэтээрэ Мишин буоланнар Калининскай фроҥҥа “Советская Якутия” танковоай колонна уонна биир эшелон ас-үөл, таҥас-сап илдьэннэр күүстээх көмө оҥорбуттара.
Комсомол Саха уобаластаа5ы комитетын бастакы, Компартия Саха уобаластаа5ы комитетын үһүс секретара, Сэбиэттэр Бүтүн Саха сиринээ5и 8-с съездтэрин делегата, 1931 – 1938 сылларга Саха республикатын киин ситэриилээх комитетын чилиэнэ, Саха АССР 1-3-с ынырыылаах үрдүкү сэбиэтин депутата, 1938 – 1947 сылларга Саха АССР үрдүкү сэбиэтин председателэ уонна РСФСР үрдүкү сэбиэтин президиумун председателин солбуйааччы, 1948 – 1954 сылларга Саха АССР үрдүкү сэбиэтин дьокутаата Пётр Васильевич Аммосов мөссүөнүгэр сибэкки дьөрбөтүн ыҥырыылаах ыалдьыттарбыт: Уус Алдан улууhун Аҕа баhылыгын солбуйааччыта Анатолий Дмитриевич Сторожев, Уус Алдан улууhун үөрэҕириитин салайааччыта Степан Моисеевич Литвинцев, Уус Алдан улууhун кииннэммит билэтиэкэтин салайааччыта Иван Данилович Копырин ону тэҥэ нэhилиэкпит актиива уурдубут.
«Умнумуохха улуу дьоммутун, ейуеххэ ерегейдеех убайдарбытын!»
Бука бары Сахабын диэн ааттанар сайдам санаалаах күн айыы оҕолорун, ураанхайбын дэнэр Күрүө Дьөһөгөй Айыы талан ылбыт, Аҕыс иилээх саҕалаах Аан ийэ дойдум, Орто туру бараан дойдум олохтоохторо үөрэ-көтө оһуохайдаан тэйдилэр.
Биһиги омукпут — улуу омук. Субуллар мындыр өйдөөх, үтүө көнө майгылаах, үүнэр-сайдар кэскиллээх. Сарсыҥҥы үөрүүлээх күн — Мин күнүм, Эн күнүҥ, САХА күнэ.
Эһигини барыгытын уруйдаан-айхаллаан, үөрэн-көтөн туран “100 лет к мечте” диэн Өрөспүүбүлүкэбит төрүттэниитин туhунан дьоҕус киинэни “Сайдыы” сынньалаҥ киинигэр көрдүбүт.
2 Лөгөй нэһилиэгин сайдыытын туһугар үлэлиир-хамныыр дьоммут, тулуна бөһүөлэгин тэрилтэлэрин коллективтарын монтажтарын көрдүбүт-иhиттибит.
Бастакынан Василий Никонорович Леонтьев туhунан сырдаттылар Олохтоох дьаhалта коллектива! Тулуна орто оскуолатын коллектива Петр Васильевич Аммосов туhунан, “Татыйык” оҕо уhуйаанын коллективын. Афанасий Петрович Мигалкин туhунан бэрт интэриэhинэйдик сырдаттылар.
2-с Лөгөй нэhилиэгин олохтоох түмэлин салайааччыта Федот Дмитриевич Бысыин Василий Никанорович Леонтьев олоҕун, үлэтин туhунан дириҥ ис хоhоонноох доклад ааҕан дьон-сэргэ Леонтьев туhунан билбэтэҕин биллэ.
Тэрээhин түмүгэр Саха норуоднай суруйааччыта Иван Мигалкин тылларыгар, олохтоох мелодист Дмитрий Бурнашев матыыбыгар «Эриэккэс дойдубут Тулуна» диэн нэһилиэкпит өрөгөй ырыатын сүһүөхтээх бэйэбит сүһүөхпүтүгэр туран, хоолдьуктаах бэйэбит хоҥкуйан, сылаас ытыспытын, сүрэхпитигэр сыһыаран туран ыллаатыбыт.
Бары тэрээhиҥҥэ кыттыбыт, кэлэн көрбүт-истибит бар дьоммутугар махталбытын тиэрдэбит!
